Miejsca, które zajmują szczupaki w chłodnej wodzie określają takie same czynniki jak w każdej innej porze roku. W lecie szczupaki będą szukały chłodnej, dobrze natlenionej wody w zimie ściągną w rejony gdzie woda jest cieplejsza aniżeli w innych miejscach akwenu bo tutaj również zgromadzą się inne ryby które można nazwać bazą pokarmową szczupaka. I w tym rejonie zajmą miejsce z którego będą mogły uderzyć z zaskoczenia.
Optymalna temperatura dla dużych szczupaków jest nieco mniejsza niż dla małych. Najlepiej się czują w wodzie o temperaturze około 8-12 stopni Celsjusza. W tak chłodnej wodzie nie potrzebują często żerować i w stosunku do swojej masy zjadają niewiele pokarmu, ale uzyskują odpowiednie przyrosty.
Przy wyborze stanowisk szczupaki kierują się własnym bezpieczeństwem, nawet duże sztuki, które w swoim otoczeniu nie mają przeciwników. Mogą natomiast się obawiać ataku ze strony rybożernych ptaków jak rybołów czy orzeł bielik oraz wydr. Dlatego utrwalony przez pierwsze lata życia odruch obronny sprawia, że duże szczupaki wolą przebywać w głębszych wodach.
Bardzo ważnym czynnikiem jest bliskość terenu łowieckiego bo zysk energetyczny z polowania musi być większy niż strata energii na pokonanie dystansu od żerowiska. Ale ciągłe polowanie z jednego miejsca może szczupakowi nie gwarantować wystarczającej ilości pokarmu, ofiary przecież też się czegoś uczą, więc szczupaki za pokarmem się przemieszczają. I tu ciekawostka. Duże szczupaki pływają szybciej niż małe i na pokonanie takiej samej trasy wydatkują proporcjonalnie mniej energii, dlatego mogą szukać schronisk dość daleko od miejsc żerowania.
Tradycyjnie uważa się szczupaki za ryby stanowiskowe. Wcale to jednak nie oznacza, że zajmują one ciągle to samo miejsce. Większe szczupaki (powyżej 50 cm długości) są znacznie mniej przywiązane do stałych miejsc i chętnie przemieszczają się w obrębie całego zbiornika. Dzięki temu wykorzystują w jeziorze zasoby ryb znajdujące się we wszystkich rodzajach siedlisk, nie tylko w litoralu, ale także w strefie głębinowej i otwartej wody. Zaglądają tam w poszukiwaniu ryb, mimo że w otwartej wodzie są znacznie mniej skutecznymi łowcami niż duże okonie lub sandacze. Ciekawe jest, że o ruchliwości dużych szczupaków w jeziorach decyduje przejrzystość wody. W wodach klarownych chętniej się poruszają i są mniej przywiązane do swoich stanowisk niż w zbiornikach z mętną wodą. Widać w tym ważną rolę wzroku w skutecznym polowaniu. Opłaca się im wyruszać w drogę, jeśli będą w stanie zobaczyć swą potencjalną zdobycz z większej odległości.
Szczupak może się pochwalić największą różnorodnością ofiar w swym pożywieniu ze wszystkich naszych drapieżników. W żołądkach szczupaków znajdowano aż dwadzieścia sześć gatunków ryb, głównie karpiowatych, o długości ciała od 1 do 32 cm.
Szczupaki, jak wszystkie drapieżniki, starają się upolować zdobycz jak najmniejszym nakładem sił, dlatego wybierają gatunek ryb i ich wielkość najbardziej powszechny w danej wodzie. Teoria, że duża przynęta – to duży szczupak, przez większość sezonu się nie sprawdza. Duże ofiary są w zasięgu szczupaków jedynie w dwóch okresach: wiosną, kiedy ryby są mniej ostrożne w czasie tarła oraz jesienią, gdy zmieniają swoje stanowiska i wędrują na zimowiska.
Podstawową ofiarą są płocie. Szczupaki żerują intensywnie na populacjach tych ryb przez cały rok. Wiosną i latem główną zdobyczą są wyrośnięte płocie, jesienią i zimą – narybek. Dalsze pozycje w menu szczupaków zajmują kolejno: krąpie, leszcze, okonie, ukleje, w rzekach ponadto kiełbie oraz świnki. Gatunki prądolubne, takie jak klenie, jazie i bolenie stają się zdobyczą tylko osobników dużych, mogących penetrować partie wody z wartkim nurtem. Późną jesienią w niektórych jeziorach jadłospis szczupaków wzbogaca się o węgorze, które zajmują stanowiska w pasie przybrzeżnych trzcin, gdzie w tym czasie najczęściej żerują szczupaki.
Według badań ichtiologów szczupak zjada w ciągu roku od czterech do ośmiu razy tyle, ile sam waży. To raczej skromna ilość, związana ze stosunkowo długim czasem trawienia przez nie zdobyczy, od pięciu do siedmiu dni, oraz cykliczną aktywnością. Po okresie intensywnego żerowania szczupaki zwykle na kilka dni stają się apatyczne i całkowicie zaprzestają pobierania pokarmu.
