Aby zdobyć pokarm i uchronić się od potencjalnych niebezpieczeństw, rybom nie wystarczają narządy wzroku i słuchu, zwłaszcza że u niektórych gatunków ryb nie są one dobrze rozwinięte. Mają więc jeszcze inny narząd, linię boczną, zwaną niekiedy “szóstym zmysłem”. Narząd ten występuje wyłącznie u ryb oraz ziemnowodnych stworzeń zamieszkujących stale w środowisku wodnym.
Linia boczna to długi szereg małych otworków ciągnący się najczęściej wzdłuż boków ciała ryby, od głowy do nasady płetwy ogonowej. Pod otworkami znajdują się ciałka czuciowe (grupy komórek czuciowych) połączone z mózgiem. Linia boczna może być ciągła, przerywana, falista, okolona podwójną pigmentacją (u piekielnika), może też występować tylko na głowie (u śledzia).
“Szósty zmysł” wychwytuje nawet najdelikatniejsze drgania cząsteczek wody. Pozwala to rybie określić siłę i kierunek prądu, informuje ją o miejscu sąsiada w stadzie. To dzięki linii bocznej ryby mogą pływać nocą, a także w mętnej wodzie. Nie wpadają na podwodne przeszkody ani na siebie nawzajem. Odbierają również przenoszone przez wodę drgania gruntu i powietrza. Dlatego doświadczeni wędkarze starają się nie stukać w łodzi oraz stąpają po brzegu bardzo delikatnie, natomiast bez obaw prowadzą głośne rozmowy.
Pozbawiony wzroku szczupak nie traci orientacji przestrzennej i bezbłędnie chwyta ryby pływające razem z nim w doświadczalnym basenie. Ślepy szczupak z uszkodzoną linią boczną traci orientację przestrzenną: wpada na podwodne przeszkody, także na ścianki basenu. Choć jest głodny, nie reaguje na przepływające obok potencjalne ofiary.
Wśród płastug dość często zdarzają się osobniki ślepe od urodzenia. One jednak nie giną, są normalnie odżywione i osiągają wiek sędziwy. Te dwa przykłady najlepiej świadczą o znaczeniu linii bocznej w życiu ryb.
Toteż doświadczeni spiningiści, dobierając przynętę, zwracają uwagę nie tylko na jej wygląd, lecz przede wszystkim na to, jak się ona porusza w wodzie. Im bardziej ruch ten przypomina zachowanie małej rybki, tzn. wywołuje podobne drgania, tym ta przynęta będzie skuteczniejsza.
Rybom spokojnego żeru linia boczna odpowiednio wcześnie sygnalizuje obecność drapieżnika, lecz także ułatwia np. odszukanie ochotek żerujących w dennym ile. Dzięki linii bocznej ryby te odróżniają drgania wody wywołane przez poruszającego się drapieżnika od drgań wytwarzanych przez ryby swego gatunku. One prawdopodobnie wiedzą, że każdy ich ruch może spowodować atak drapieżnika. Być może dlatego większość drobnicy tkwi nocą w bezruchu.
(Z)
