W książce Feliksa Choynowskiego, w II jej części, jest rozdział: Ryby naszych wód oraz ich połów ręczną wędką. Poniżej drukujemy fragment tego rozdziału poświęcony leszczowi i krąpiowi. Popatrzmy, jak wówczas podchodzono do tych ryb i jaka była o nich wiedza, a przypomnieć należy, że pochodziła ona z lat trzydziestych ubiegłego wieku.
Leszcz (Abramis brama – łac.) jest typową rybą nizinną i posiada charakterystyczną budowę ciała, odróżniającą go od innych mieszkańców wodnej krainy, którą przyjęto określać jego imieniem, silnie spłaszczone boki, bardzo wysoki grzbiet i małą głowę z drobnym otworem ustnym, umieszczonym wyraźnie u spodu. Granatowo-szary kolor grzbietu przechodzi w ołowiano-szarą barwę boków o połysku zmatowanego srebra i jaśniejszy nieco spód ciała. Płetwy, wszystkie bez wyjątku, mają kolor szarawy. Dorasta do znacznych wymiarów; egzemplarze do 70 cm długości i ponad 5 kg wagi nie należą do rzadkości w wielkich zbiornikach wodnych północnego pasa pojezierzy. Okres tarła przypada na drugą połowę wiosny, to jest miesiące maj – czerwiec.
Leszcz jest rybą towarzyską i żyje gromadnie w jeziorach i w większych rzekach nizinnych o miękkim, mulistym lub mulisto-piaszczystym dnie. W rzekach należy szukać dobrych łowisk w głębokich i zacisznych miejscach, w obszernych zakolach, względnie na granicy głębszego nurtu i spokojnej wody, w jeziorach na spadach, w głębokości poniżej 3 m, zwłaszcza od strony zawietrznej brzegów znaczonych szerokim pasem trzcin i oczeretów. W lecie żeruje leszcz chętnie na średnich głębokościach, z przyborem wody podchodzi bliżej brzegów rzecznych. Z nastaniem chłodnej pory roku zapada w głębokie, cieplejsze warstwy wodne.
Sezon połowu rozpoczyna się po tarle i trwa do października włącznie osiągając kulminacyjny punkt w drugiej połowie lata, to jest mniej więcej od połowy lipca do końca sierpnia. Najlepiej bierze ryba przynętę wędkową wczesnym rankiem i późnym wieczorem w chmurne i ciepłe, nawet parne dni letnie, zwłaszcza przy słabych lub umiarkowanych wiatrach południowych albo zachodnich.
Zanęta, przynajmniej jednorazowa, na kilkanaście godzin przed zamierzonym połowem ma bardzo wielkie znaczenie. Jako karmy gruntowej używa się drobno pokrajanych ziemniaków, gotowanej pszenicy, siemienia lnianego, grochu, pokrajanych zwykłych glist ziemnych, które się najlepiej wlepia w gomółki z piaszczystej gliny. Smużąca zanęta wędkowa z dodatkiem małej ilości larw muchy mięsnej oddaje nieocenione po prostu usługi podczas połowu w czystych wodach bieżących i stojących.
Jako przynęty wędkowej używa się czyszczonych robaczków czerwonych, mięsnych, kłódek, past, grochu oraz pszenicy i jęczmienia, mięsne jednak i czerwone robaczki są, moim zdaniem, najskuteczniejszą przynętą. Przynęta musi dotykać dna i odmierzenie głębokości przed zanęceniem jest rzeczą pierwszorzędnej wagi.
Zasadniczym sprzętem połowu jest gruntówka ze spławikiem zwykłym i ruchomym (nottinghamskim); ta ostatnia na wielkich głębokościach spadów jeziornych (8 –12 m). W rzekach stosuje się również z powodzeniem gruntówkę ze spławikiem stałym, zwłaszcza przy wysokim stanie lekko zmąconej wody, nierzadko przepływankę bez spławika w miejscach, gdzie prąd jest nieco żywszy i dno bardziej piaszczyste.
Do montażu gruntówki ze spławikiem stałym i ruchomym używa się jak najcieńszej plecionki i przyponu o długości najlepiej 1,50 m, bardzo czułego i małego spławika oraz możliwie nikłego obciążenia, najlepiej w postaci małych śrucin. Haczyki jak najmniejsze ze względu na mały otwór gębowy ryby; nr 6 – 10 na robaczki czerwone, nr 8 – 12 na pastę oraz robaczki mięsne i przynęty roślinne. Założenie kępki czerwonych robaczków lub innych robaczków mięsnych podnosi wydatnie skuteczność żywej przynęty. Wędzisko, jak przy połowie lina, solidne, natłuszczenie sznurka wędkowego konieczne.
Na dobre rozkłady łowieckie może liczyć tylko ten wędkarz, który zachowuje jak największą ostrożność przed połowem i w czasie połowu. Podchód brzeżny do zasiadki, podjazdy czółnem do zanęconych miejsc, palikowanie czy też opuszczanie kamieni lub kotwic powinny odbywać się w jak największej ciszy i spokoju, gdyż leszcz czuły jest na wstrząsy, jakkolwiek nie należy do ryb specjalnie płochliwych. Bliższe i dalsze rzuty (przy dodatkowym obciążeniu zanętą smużącą) muszą być miękkie i ciche. Ukąszenie ryby sygnalizuje spławik w różny sposób. W stojącej wodzie kładzie się najczęściej poziomo, gdy ryba po wzięciu przynęty podchodzi nieco do góry, aby wkrótce potem zanurzyć się skośnie pod wodą, w rzekach zanurzenie takie poprzedzają często kilkakrotnie drgania.
Rybie należy dać czas do dobrego uchwycenia przynęty i uskutecznić zacięcie w jednej lub dwóch sekundach od ukąszenia miękkim skrętem przedramienia i podniesieniem końcówki skośnie w górę. Hol nie przedstawia trudności, gdyż ryba broni się średnio, nie czyni specjalnych prób ucieczki i raczej zapiera się szerokością ciała. Holuje się bez forsowania lecz w zdecydowany sposób i podnosi się rybę do połowy głębokości, ażeby ją usunąć natychmiast sprzed oczu żerującej gromady. Nie wolno jednakowoż pod żadnym warunkiem podprowadzać leszcza ku powierzchni wody, zanim on sam nie podejdzie i nie okaże w ten sposób wyczerpania, ponieważ w przeciwnym razie rzuca się z pluskiem i płoszy momentalnie pozostałe ryby. Podkrywka do lądowania jest zawsze wskazana. Mięso dość ościste, lecz bardzo smaczne.
Obok leszcza występuje masowo mniejszy od niego krąp lub podleszczyk (Blicca bjorkna – łać.), bardzo podobny kształtem i ubarwieniem ciała do swego wielkiego krewniaka, od którego odróżnić go można po tym, że płetwy parzyste, to jest piersiowe i brzuszne, mają u nasady kolor czerwonawy. Długość do 40 cm, waga do 1 kg. Tarło i sposób żerowania jak u leszcza, z którym przebywa gromadnie na jednych i tych samych łowiskach. Również metody połowu są identyczne, z tą różnicą, że pasta kartoflana z dodatkiem szafranu zdaje się być szczególnie dobrą przynętą na lekkiej gruntówce ze spławikiem.
