Niejeden muszkarz marzy o tym, by skusić największego w okolicy pstrąga, który od lat kryje się w głębokim i niedostępnym miejscu. Marzenie to może się spełnić podczas rójki jętek majowych. Gdy te owady się roją, do powierzchni wychodzą nawet te pstrągi, których żadna inna zdobycz nie wywabiłaby z głębiny. Jeżeli więc nad wodą widać jętki majowe, warto zabrać się do obławiania dużą suchą muchą powierzchni nad najgłębszymi dołami, również nie można popuścić takim rewirom rzeki, do których nie byliśmy w stanie dotrzeć ze streamerem lub nimfą.
Majowe jętki występują w wielu odmianach. Do życia potrzebują czystych wód, dlatego nad naszymi rzekami spotyka się je coraz rzadziej. W północnej i zachodniej Polsce występują rzadko. Niemal wcale nie widać ich już nad Dunajcem (duże, jaskrawożółte jętki rojące się późną wiosną na pienińskim odcinku tej rzeki należą do innego gatunku i ryby się nimi nie interesują). Najwięcej jętek majowych spotyka się nad Sanem i jego dopływami. Ich rójka trwa od dwóch do trzech tygodni, zazwyczaj między połową maja a połową czerwca. Najwcześniej roją się na zachodzie Polski, a najpóźniej w Bieszczadach. Tam widać je dopiero w czerwcu, a zdarza się, że ich wyloty trwają aż do sierpnia. Szczyt rójki przypada zwykle na wczesne godziny popołudniowe, ale niewielkie ilości jętek roją się wcześnie rano i późnym wieczorem.
Zależnie od odmiany i wody, w której żyją, jętki majowe mają rozmaite odcienie. Od przybrudzonej bieli przez szarość, delikatny seledyn, żółć, oliwkę, aż do złotawego brązu. Dlatego rodzina sztucznych much określanych mianem Mayfly jest spora, a liczbę tę pomnaża jeszcze możliwość imitowania różnych stadiów rozwojowych tego owada.
Imitacją larw żyjących w wodzie są nimfy, a larw w momencie przeobrażenia także mokre muchy typu spider. Stadium rozwojowe po przeobrażeniu z larwy, nazywane subimago, imituje sucha mucha typu dun z charakterystycznymi szerokimi skrzydełkami. Moment przeobrażenia jest dla jętek krytyczny, ponieważ pstrągi i lipienie polują zarówno na wypływające do powierzchni larwy, jak i podrywające się z wody subimago. Owady, które ten okres przeżyją, masowo osiadają na pobliskich drzewach i tam przeobrażają się w owady doskonałe – imago. W ostatniej fazie swojego życia jętki odbywają lot godowy nad wodą, osiadają na niej, składają jaja i giną. Formę imago imitują dwa rodzaje much suchych. Tak zwane spinnery z pionowo ustawionymi skrzydełkami naśladują jętki składające jaja, a muchy typu spent, ze skrzydełkami poziomo rozłożonymi na boki, udają martwe owady spływające z wodą po złożeniu jaj.
Różnorodność ubarwienia i skomplikowany cykl rozwojowy jętki majowej powoduje, że nie wystarczy mieć w pudełku jedną lub dwie muchy z rodziny Mayfly. Żeby łowić skutecznie, używam takich much, które kolorem upodabniają się do owadów widocznych nad wodą. Potem przydaje się cała gama much, które zakładam na przypon stosownie do okoliczności. W ciągu dnia, jeżeli nie widać jętek ani na powierzchni, ani nad wodą, łowię przeważnie na nimfę. W pierwszym tygodniu rójki i na początku wylotu (we wczesnych godzinach popołudniowych) najskuteczniejsze są imitacje klasyczne typu dun. Jeżeli jętki unoszą się nad wodą, a mimo to ryby ignorują taką muchę spływającą po powierzchni, sięgam po metodę mokrej muchy. Zakładając np. nimfę jako muchę prowadzącą, a jako skoczka mokrą imitację jętki, mogę polować na pstrągi zbierające spod powierzchni larwy, które się przepoczwarzają. W drugim i trzecim tygodniu rójki oraz późnymi popołudniami i wieczorami ryby chętniej atakują imitacje typu spinner. Spenty zakładam tylko o zmierzchu lub na sam koniec rójki, kiedy najwięcej martwych jętek spływa z wodą.
Nimfy i mokre muchy wykonuję na typowych prostych haczykach 2X – 3X nr 6 – 8. Za najlepszą nimfę naśladującą larwę jętki majowej uważam muchę z tułowiem z sierści zająca oraz ogonkiem i pochewką wykonanymi ze sterówki bażanta. Tułowie mokrych much typu spider sporządzam z dobranej kolorystycznie wełny, a ogonki i jeżynki z piór piersiowych kaczora krzyżówki.
W przypadku much suchych zazwyczaj jest problem z doborem haczyka. Musi on być wykonany z cienkiego drutu i mieć przedłużony trzonek, a na naszym rynku takich modeli raczej się nie spotyka. Bardzo dobre imitacje można wykonać na standardowych haczykach nr 6 – 10, jednak dla zachowania proporcji tułów muchy trzeba wtedy znacznie przedłużyć poza trzonek. Zazwyczaj tułów wykonuję owijając jedwabiem pasek pianki. Czasami doskonały efekt można uzyskać podbarwiając piankę i zaznaczając segmenty tułowia kontrastową owijką. Można też przedłużać tułów za pomocą dobranego kolorystycznie pióra siodłowego krzyżówki z promieniami zaczesanymi w dół i związanymi w dolnej części stosiny. Rozcapierzone promienie, pozostawione po odcięciu końcówki pióra, tworzą charakterystyczny rozdwojony ogonek. Wykonując muchę na haczyku o normalnej długości trzonka, należy tułów jętki lekko wygiąć ku górze.
Podstawowym materiałem na skrzydełka much typu dun są pióra piersiowe kaczora krzyżówki. Zależnie od potrzeb można użyć odpowiednio dobranych piór naturalnych albo farbowanych. W muchach typu spiner i spent skrzydełka sporządza się także z piór siodłowych koguta, pęczków promieni, rozmaitej sierści oraz szarych i barwionych piórek CDC.
Jeżynki wykonuję z jarzębiatych piór koguta. Czasami, dla lepszego efektu kolorystycznego, robię jeżynkę podwójną, dając z przodu szyjne pióro krzyżówki. W katalogach spotyka się także muchy z jeżynkami poziomymi (tzw. parachute).
Ogonek, najlepiej rozdwojony, wykonuję z promieni sterówki bażanta lub pióra siodłowego krzyżówki. Łowienie na wielką imitację jętki majowej to niezapomniane przeżycie, bo zazwyczaj jest to polowanie na upatrzony okaz. I choć coraz rzadziej mam okazję łowić pstrągi właśnie na tę przynętę, to wiosną zawsze mam w pudełku kilka nakrapianych majówek. Na wszelki wypadek.
Łukasz Ostafin
