Ryby lubią słodycz. Przepadają za nią zwłaszcza karpie, karasie, liny i leszcze. Słodkie zanęty zwabiają również płocie, lecz szybko je sycą. Zresztą wszystkie naturalne słodziki są wysokoenergetyczne. Dlatego najczęściej sięgamy po nie latem, kiedy ryby żerują intensywnie.
Cukier
Składnik smakowy, niekiedy równoważony szczyptą soli oraz energetyczny. Do zanęt stosujemy go w postaci pudru: od symbolicznej ilości (do smaku) w rzekach, do 5 procent w wodach stojących.
Cukier do zanęt należy dozować bardzo ostrożnie. Na pozór silnie skleja, ale w wodzie błyskawicznie się rozpuszcza. Jeśli w zanęcie nie ma kleju, to jej składniki zostaną szybko wymyte.
Karmel (cukier palony)
Syrop otrzymywany ze stopienia cukru w czasie podgrzewania. Brunatny z czerwonym odcieniem. W handlu karmel spotykamy także w postaci kryształków lub szklistego proszku. Dobrze się rozpuszcza w zimnej i ciepłej wodzie. Słodzi zanętę, ale nadaje jej także smak lekko gorzkawy. Karmel dobrze wiąże (można go użyć zamiast glinki lub innego kleju) oraz przyciemnia składniki. Dodatek do ciężkich zanęt gruntowych na grube ryby, jego udział może w nich sięgać 20 procent, latem więcej niż zimą. Przed połączeniem z produktami spożywczymi syrop należy dokładnie rozpuścić w wodzie, bo inaczej powstaną grudy, których nie da się przetrzeć przez sito. Karmel najlepiej współgra z ciemnym pieczywem (wyprażony chleb żytni lub pszenny, herbatniki).
Karmel kupowany w sklepie ma około 40 proc. cukru. Lepszy i słodszy można zrobić samemu. Do garnka wlewamy szklankę wody, wsypujemy trzy razy więcej cukru, czekamy aż się rozpuści i stale mieszając gotujemy na małym ogniu aż otrzymamy lepką, brunatną ciecz, którą po ostygnięciu przelewamy do słoika lub butelki. Karmel dobrze się komponuje z anyżem, co warto wykorzystać zwłaszcza w zanętach przeznaczonych na karpie lub płocie. Drobno zmielony anyż sypiemy do jeszcze ciepłego syropu.
Melasa
Brunatny, lepki płyn, a także proszek (po odparowaniu wody), otrzymywany przy produkcji cukru z buraków cukrowych. Ma smak słodki, ale i lekko piekący, czego większość ryb nie lubi, gdyż nie są przyzwyczajone do wielu smaków w jednym pokarmie. Składnik sycący, wiążący, silnie barwiący zanętę na brązowo. Dobrze się komponuje z zanętami na bazie zmielonego chleba lub tartej bułki. Sproszkowana melasa wchodzi w skład PV-1, wysokoproteinowej mieszanki paszowej stosowanej w zanętach, głównie jako składnik wiążący.
Melasę do zanęt dodajemy po uprzednim rozpuszczeniu w wodzie. Wlana bezpośrednio z butelki zbryli składniki i uniemożliwi ich roztarcie. Dozujemy niezwykle ostrożnie, bo melasa możne poprawić wartość zanęty, ale także całkowicie i nieodwracalnie ją zepsuć. Dodatek dobry przede wszystkim do mieszanek leszczowych, niekiedy i karpiowych. Jego udział może w nich sięgać do 20 proc., w innych 5 – 10 proc.
Koprmelasa
Bardzo słodkie wytłoki orzecha kokosowego. Składnik zapachowo-smakowy, o dużej wartości odżywczej, który ponadto skleja i przyciemnia składniki. Znakomity aromat leszczowy, skuteczny również na klenie i jazie. Do zanęt przeznaczonych na czyste wody dajemy około 5 proc. koprmelasy, tam gdzie woda brudna lub mulista – do 15 proc.
Koprmelasa bardzo szybko się psuje, kwaśnieje, pokrywa białym nalotem i zbija w grudy, zwłaszcza kiedy umieszczona jest w worku foliowym. Dlatego nie należy robić zapasów, lecz kupować tyle, ile trzeba na bieżące potrzeby i przy tym patrzeć, czy jest świeża. Najlepiej wymieszać ją od razu ze zmielonym pieczywem, które będzie bazą zanęty, i trzymać w papierowej torbie. Aromat koprmelasy trochę przez to osłabnie, ale to nie jest wielka strata, bo ryby wyczuwają zapachy o wiele lepiej niż my.
Kokos
Miąższ orzecha kokosowego, stosowany w zanętach w postaci wiórków lub mączki. Zawiera dużo tłuszczu oraz cukru, który jednak nie przenika do innych składników i pełni rolę rodzynków w cieście. Szybko syci ryby, ale także silnie przeczyszcza. Wiórki i mączka kokosowa wzmagają pracę zanęty (unoszą inne jej składniki). Z tego względu nie stosuje się ich w rzekach o szybkim uciągu.
Grube wiórki kokosowe, nazywane makaronem, wskazane są na łowiska bardzo rybne lub do łowienia dużych ryb w wodach stojących. Drobne wiórki i mączka mają zastosowanie do zanęt powierzchniowych oraz do spulchniania mieszanek gruntowych, zwłaszcza na płocie. Ich udział w zanętach może sięgać 15 proc.
Miód
Miód naturalny (od sztucznego ryby uciekają!) to ceniony dodatek do zanęt i przynęt na karasie. Używa się go również do kulek proteinowych oraz ciast na karpie. Składnik smakowy i wysokoenergetyczny. Przed dodaniem go do zanęty trzeba go rozpuścić w wodzie.
Miód znakomicie aromatyzuje przynęty. Konserwowana kukurydza oraz ugotowana pszenica, pęczak lub łubin wiele zyskują, jeśli dodamy do nich kilka łyżeczek miodu.
PV-1
Mieszanka paszowa dla bydła i koni (proszek lub płatki). Bogata w proteiny, zawiera około 20 proc. cukru w postaci melasy. Stosowana jest niekiedy jako samoistna zanęta, lecz w większości przypadków to doskonały dodatek wiążący, zwłaszcza do zanęt na wody bieżące, bo silnie klei. W zanętach udział PV-1 wynosi od 10 do 20 proc., najwięcej w rzekach o silnym uciągu. Pełne właściwości klejące PV-1 ujawniają się po pół godzinie. Dopiero po tym czasie można prawidłowo ocenić, czy zmoczona zanęta jest należycie związana, i przystąpić do formowania kul.
Sztuczne słodziki
Sacharyna, aspartan i im podobne sztuczne środki słodzące, choć wielokrotnie słodsze od cukru (np. sacharyna 550 razy), nie mają żadnych wartości odżywczych. W zanętach są dodatkiem wyłącznie smakowym. Stosuje się je w mieszankach przeznaczonych do połowu drobnych ryb, które naturalne słodziki zbyt szybko sycą.
Robert Surmacz
