Nasze węgorze wędrują na tarło do odległego Morza Sargassowego wiosną oraz jesienią, na przełomie września i października. Wśród nich dominują osobniki o średniej długości 65 centymetrów i wadze 400 gramów, czasem spotyka się większe, ważące powyżej kilograma. Prawie w 90 procentach są to samice w wieku od 6 do 10 lat.
Wyróżnia się trzy grupy węgorzy schodzących do morza:
o srebrzyste (skóra wybarwiona na kolor srebrzysty, powiększone oczy i mały zarastający odbyt),
o srebrzące się (skóra lekko przebarwiona, powiększone oczy, mały zarastający otwór odbytowy),
o żerujące (zielonożółte ubarwienie, oczy normalne i wiotki, elastyczny otwór odbytowy).
Podczas wędrówki z wód słodkich do morza węgorze muszą pokonać liczne przeszkody: tamy, zapory, wodospady itp. Niekiedy przechodzą przez wilgotne łąki i rury kanalizacyjne! W przybrzeżnych wodach Bałtyku na samice czekają mniejsze od nich samce, z którymi rozstały się przed laty. Później razem płyną przez cieśniny duńskie, Morze Północne aż do zachodnich zwrotnikowych rejonów Atlantyku, zwanych Morzem Sargassowym. Tam na głębokości kilkuset metrów odbywają tarło i giną.
Wylęgłe z ikry larwy mają długość 5 milimetrów i po pewnym czasie przyjmują kształt listka wierzbowego. Są razem z planktonem masowo zjadane przez różne drapieżniki. Nie jest to jednak groźne, bo każda samica składa kilka milionów jajeczek. Larwy po osiągnięciu długości około 9 centymetrów, jako narybek szklisty (montee), niesione ciepłym Prądem Zatokowym z szybkością jednej mili na godzinę, docierają do wybrzeży zachodniej Europy. Do naszych wybrzeży Bałtyku dochodzą już jako bardziej wyrośnięte osobniki. Samice, mające 15 – 20 cm, wpływają do wód słodkich. Samce, mniejsze od samic, pozostają u morskich wybrzeży. Po kilku, niekiedy kilkunastu latach, dorosłe węgorze powtarzają szlak godowy swoich rodziców.
Na południowy zachód od tarlisk węgorzy europejskich rozród odbywają węgorze amerykańskie. Ich cykl rozwojowy jest znacznie krótszy, a wylęgłe larwy szybko przekształcają się w węgorzyki szkliste i wędrują do rzek tamtego kontynentu. Tajemnicze zachowanie węgorzy nie zostało jeszcze ostatecznie wyjaśnione. Jedna z hipotez głosi, że jest to pozostałość po pradawnych czasach, kiedy ogromny ocean obejmował również południową Europę, Azję Mniejszą i Wyżynę Irańską.
Morze Sargassowe jest niezwykle spokojne. Zazwyczaj panują tu cisze morskie. Wody są ciepłe, latem mają 26 – 28, zimą 18 – 23 stopni C. Silne nasłonecznienie sprawia, że intensywnie parują i średnie zasolenie dochodzi do 380/00 (w pozostałych rejonach oceanu 350/00). Średnia głębokość wynosi 4000 metrów, a w niektórych miejscach dochodzi do 7000. Wody są wyjątkowo czyste i widoczność sięga aż 66 metrów. Władcami tego morza są pływające brunatnice (glony), zwane gronorostami. Od ich łacińskiej nazwy Sargassum cały ten akwen nazwano Morzem Sargassowym. Ich ilość jest przeogromna, zajmują obszar około 7 milionów km kw., w niektórych rejonach dryfują w zwartych płatach. Szacuje się, że na km kw. przypada kilka ton tych krzaczkowatych długich na kilkadziesiąt centymetrów glonów przypominających winorośle.
Gronorosty są siedliskiem bujnego życia, w przeciwieństwie do toni morza, które ze względu na nikły dopływ substancji pokarmowych jest niezwykle ubogie. Przyczyną tego ubóstwa jest brak prądów (płyną one po obrzeżach Morza Sargassowego) i pionowych ruchów wody. Wśród brunatnic znalazły swój dom liczne jamochłony, mszywioły, ślimaki, owady, kraby, a także ryby – iglicznie i koniki morskie. Pomiędzy glonami uwijają się tuńczyki, koryfeny, żaglice, włóczniki, ryby latające, diodony, wielkie samogłowy, żarłacze i lisy morskie. Morze Sargassowe odwiedzają również delfiny, orki i kaszaloty.
Robert Surmacz
