Czy uprawniony do rybactwa na jeziorze ma obowiązek oznakowania postawionych sieci i jakim wymaganiom na odpowiadać takie oznakowanie?
Wyjaśnienie przedstawionego
problemu prawnego wyma-
ga przeanalizowania trzech aktów normatywnych:
1) ustawy z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (DzU z 1999 r. nr 66, poz. 750 ze zm.),
2) ustawy z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (DzU z 2005 r. nr 239, poz. 2019 ze zm.),
3) ustawy z 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (DzU z 2006 r. nr 123, poz. 857 ze zm.).
Regulacja zamieszczona w art. 17a ustawy rybackiej opiera się na rozróżnieniu wód śródlądowych żeglownych i innych. Jeśli chodzi o:
1) wody śródlądowe żeglowne, to zasady są następujące:
a) jakiekolwiek ustawianie sieciowych narzędzi połowowych na szlaku żeglownym lub w bezpośrednim jego sąsiedztwie wymaga zezwolenia starosty,
b) przegradzanie sieciowymi narzędziami połowowymi więcej niż połowy szerokości łożyska wody płynącej jest bezwzględnie zakazane,
2) wody śródlądowe niezaliczone do żeglownych, to ustawianie sieciowych narzędzi połowowych nie jest zakazane, ale:
a) gdyby miało przegrodzić więcej niż połowę szerokości łożyska wody płynącej – wymaga zezwolenia starosty,
b) gdyby miało przegrodzić połowę lub mniej niż połowę szerokości łożyska wody płynącej – jest dozwolone bez konieczności uzyskania zezwolenia starosty.
Jeżeli ustawianie (wariant 1 lit. a) lub przegradzanie (wariant 2 lit. a) wymaga zezwolenia starosty, to takie zezwolenie (w obu wariantach) powinno określać:
- uprawnionego do rybactwa,
- miejsca wystawienia narzędzi,
- rodzaj i ilość narzędzi,
- sposób oznakowania (może ten sposób określać znacznie bardziej szczegółowo niż wynikałoby to z przepisów ogólnych),
- okres połowu (na tej podstawie starosta może na przykład zakazać ustawiania sieci w soboty i niedziele).
Jeśli chodzi o oznakowanie, to obowiązuje regulacja generalna przewidziana w art. 20 ust. 4 ustawy rybackiej, który stanowi, że uprawniony do rybactwa ma obowiązek trwale oznakować narzędzia rybackie i urządzenia połowowe w sposób umożliwiający ustalenie ich właściciela. Z redakcji tego przepisu wynika, że ustawodawca określił dwa minimalne wymogi oznakowania: musi być ono trwałe i musi umożliwiać ustalenie ich właściciela. Oznacza to, że oznakowanie musi być widoczne i to tak, aby “na pierwszy rzut oka” było możliwe ustalenie ich właściciela. Oczywiste jest, że ten obowiązek dotyczy także takiej sytuacji, kiedy ustawienie sieci nie wymaga zezwolenia starosty. Jeżeli zaś wymaga, to starosta jest obowiązany określić sposób oznakowania, który może iść dalej niż to wynika z zawsze obowiązującego przepisu art. 20 ust. 4 (trwałość i możliwość ustalenia właściciela). Dodać trzeba, że naruszenie przepisu art. 20 ust. 4 ustawy rybackiej jest wykroczeniem z art. 27 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, zagrożonym grzywną do 5000 zł. Za takie wykroczenie odpowiada uprawniony do rybactwa, który albo w ogóle nie oznakował sieci, albo oznakował je nietrwale, albo oznakował je w taki sposób, który nie umożliwia ustalenia właściciela. Nie budzi wątpliwości, że niewidoczne oznakowanie sieci wyczerpuje znamiona wykroczenia z art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy rybackiej.
Przejdę do analizy dwóch pozostałych ustaw. Pojęcie wód śródlądowych żeglownych jest pojęciem prawnym, które wprawdzie występuje w ustawie o żegludze śródlądowej, ale zostało sprecyzowane w przepisach wydanych na podstawie Prawa wodnego, do których odsyła ustawa o żegludze. Chodzi o rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych dróg wodnych (DzU nr 210, poz. 1786), a zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o żegludze pojęcie “śródlądowych dróg wodnych” jest synonimem “wód śródlądowych uznanych za żeglowne”. Według wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia są to wody następujące:
rzeka Biebrza do ujścia Kanału Augustowskiego do ujścia do rzeki Narwi,
rzeka Brda od połączenia z Kanałem Bydgoskim w miejscowości Bydgoszcz do ujścia do rzeki Warty,
rzeka Bug od ujścia rzeki Muchawiec do ujścia do rzeki Narwi,
jezioro Dąbie do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi,
Kanał Augustowski od połączenia z rzeką Biebrzą do granicy państwa, wraz z jeziorami znajdującymi się na trasie tego kanału,
Kanał Bartnicki od jeziora Ruda Woda do jeziora Bartężek, wraz z jeziorem Bartężek,
Kanał Bydgoski,
Kanał Elbląski od jeziora Druzno do jeziora Jeziorak i jeziora Szeląg Wielki, wraz z tymi jeziorami i jeziorami na trasie kanału, oraz szlak boczny w kierunku miejscowości Zalewo od jeziora Jeziorak do jeziora Ewingi włącznie,
Kanał Gliwicki wraz z Kanałem Kędzierzyńskim,
Kanał Jagielloński od połączenia z rzeką Elbląg do rzeki Nogat,
Kanał Łączański,
Kanał Ślesiński wraz z jeziorami na jego trasie oraz jezioro Gopło,
Kanał Żerański,
rzeka Martwa Wisła od rzeki Wisły w miejscowości Przegalina do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi,
rzeka Narew od ujścia rzeki Biebrzy do ujścia do rzeki Wisły, wraz z Jeziorem Zegrzyńskim,
rzeka Nogat od rzeki Wisły do ujścia do Zalewu Wiślanego,
rzeka Noteć (górna) od jeziora Gopło do połączenia z Kanałem Górnonoteckim oraz rzeka Noteć (dolna) od połączenia z Kanałem Bydgoskim do ujścia do rzeki Warty,
rzeka Nysa Łużycka od miejscowości Gubin do ujścia do rzeki Odry,
rzeka Odra od miejscowości Racibórz do połączenia z rzeką Odrą Wschodnią, która przechodzi od Przekopu Klucz-Ustowo w rzekę Regalicę, wraz z tą rzeką i bocznymi odgałęzieniami do jeziora Dąbie oraz szlak boczny rzeki Odry od śluzy Opatowice do śluzy miejskiej w miejscowości Wrocław,
rzeka Odra Zachodnia od jazu w miejscowości Widuchowa (km 704,1 rzeki Odry) do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi, wraz z bocznymi odgałęzieniami i Przekop Klucz-Ustowo łączący rzekę Odrę Wschodnią z rzeką Odra Zachodnia,
rzeka Parnica i Przekop Parnicki od rzeki Odry Zachodniej do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi,
rzeka Pisa od jeziora Roś do ujścia do rzeki Narwi,
rzeka Szkarpawa do rzeki Wisły do ujścia do Zalewu Wiślanego,
rzeka Warta od Kanału Ślesińskiego do ujścia do rzeki Odry,
system Wielkich Jezior Mazurskich obejmujący jeziora połączone kanałami, tworzącymi szlak od jeziora Roś (włącznie) w miejscowości Pisz do rzeki Węgorapy (włącznie) w miejscowości Węgorzewo, wraz z jeziorami: Seksty, Śniardwy, Mikołajskie, Tałty, Tałtowisko, Kotek, Szymon, Szymoneckie, Jagodne, Boczne, Niegocin, Tajty, Kisajno, Dargin, Łabap, Mamry i Święcajny, wraz z Kanałem Giżyckim oraz Kanałem Niegocińskim i Kanałem Piękna Góra oraz szlak od Jeziora Ryńskiego (włącznie) w miejscowości Ryn do Jeziora Nidzkiego (do 3 km. Stanowiącego granicę z Rezerwatem “Jezioro Nidzkie”) wraz z jeziorami; Bełdany, Guzianka Mała i Guzianka Wielka,
rzeka Wisła od ujścia rzeki Przemszy do połączenia z Kanałem Łączańskim i od ujścia tego Kanału w miejscowości Skawina do ujścia Wisły do Zatoki Gdańskiej.
Wody niewymienione w załączniku do przywołanego rozporządzenia są wodami nieuznanymi za żeglowne w rozumieniu także art. 17a ustawy rybackiej.
Pojęcie szlaku żeglownego jest pojęciem prawnym zdefiniowanym w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy o żegludze śródlądowej jako pas wody przeznaczony do żeglugi.
Po tych wyjaśnieniach wrócę do art. 17a w związku z art. 20 ust. 4 ustawy rybackiej wskazując, że rybackie narzędzia połowowe (tj. sieci) zawsze muszą być oznakowane trwale i w sposób umożliwiający ustalenie ich właściciela, z czego jednoznacznie wynika, że oznakowanie musi być widoczne. Obowiązek oznakowania sieci jest oczywisty w świetle samego art. 20 ust. 4 ustawy rybackiej, natomiast art. 17a ustawy rybackiej nakazuje rozróżnienie:
1) ustawianie sieci:
a) na wodach żeglownych na szlaku żeglownym lub w bezpośrednim jego sąsiedztwie – wymaga zezwolenia starosty,
b) na wodach żeglownych, ale nie na szlaku żeglownym i nie w jego bezpośrednim sąsiedztwie – nie wymaga zezwolenia starosty,
c) poza wodami żeglownymi – nie wymaga zezwolenia starosty,
2) przegradzanie sieciami łożyska wody płynącej:
a) więcej niż połowy szerokości:
a1) na wodach żeglownych – zakazane
a2) na wodach niezaliczonych do żeglownych – wymaga zezwolenia starosty,
b) połowy lub mniej szerokości – dozwolone.
We wszystkich wszakże wariantach obowiązuje wymóg oznakowania sieci w sposób widoczny. Naruszenie tego wymogu pociągnie za sobą – niezależnie od odpowiedzialności za wykroczenie – także odpowiedzialność ustawiającego sieci za szkodę, a to na podstawie art. 415 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Jeżeli zatem na przykład wędkarz poruszający się motorówką “wpadł” w nieoznakowane w sposób należyty sieci, wskutek czego silnik motorówki uległ uszkodzeniu, to ustawiający sieci jest zobowiązany do naprawienia wyrządzonej w ten sposób szkody, czyli do zwrócenia kosztów naprawy silnika.
Wojciech Radecki
